De woningnood in Friesland is de laatste jaren sterk toegenomen. Waar de provincie ooit bekend stond om haar betaalbare woningen en ruime opzet, kampt Friesland nu met een fors woningtekort. Starters, jongeren en ouderen hebben steeds meer moeite om geschikte woonruimte te vinden — zowel in steden zoals Leeuwarden, Drachten en Heerenveen als op het platteland.
In dit artikel duiken we dieper in de oorzaken, gevolgen én oplossingen van het woningtekort in Friesland. Wat speelt er precies? En wat moet er gebeuren om wonen in Friesland weer toegankelijk te maken?
Hoe groot is het woningtekort in Friesland?
Volgens recente cijfers bedraagt het woningtekort in Friesland ongeveer 12.000 woningen. Dat klinkt misschien minder dramatisch dan in de Randstad, maar voor een relatief dunbevolkte provincie als Friesland is het effect groot. Vooral jongeren en starters merken de krapte in de woningmarkt. De wachttijd voor sociale huurwoningen ligt in sommige gemeenten al boven de 6 jaar, en ook de vrije huursector is duurder geworden.
In steden zoals Leeuwarden, Sneek en Heerenveen is het tekort het meest zichtbaar. Maar ook in dorpen en op de Waddeneilanden zijn woningen schaars — vaak doordat oudere bewoners blijven zitten in te grote huizen, terwijl jongeren geen plek vinden om zelfstandig te starten.
Wat veroorzaakt de woningnood in Friesland?
De woningnood in Friesland komt voort uit een combinatie van landelijke trends en regionale factoren. Hieronder bespreken we de belangrijkste oorzaken.
1. Vergrijzing en verminderde doorstroming
Friesland vergrijst sneller dan veel andere provincies. Oudere bewoners blijven vaak lang in hun eengezinswoning wonen, omdat er te weinig geschikte seniorenwoningen zijn. Daardoor stokt de doorstroming op de woningmarkt.
2. Te weinig nieuwbouw
De afgelopen jaren is er relatief weinig gebouwd in Friesland. Dat komt door beperkte investeringskracht, terughoudendheid van projectontwikkelaars en complexe vergunningstrajecten. Bovendien zijn veel bouwprojecten vertraagd door stikstofregels en personeelstekorten.
3. Toename van vraag
Tegelijkertijd neemt de vraag naar woningen toe. Niet alleen door jongeren die zelfstandig willen wonen, maar ook door statushouders, arbeidsmigranten en mensen uit andere provincies die naar Friesland verhuizen vanwege de rust en ruimte.
4. Verkoop van sociale huurwoningen
Veel woningcorporaties hebben de afgelopen jaren sociale huurwoningen verkocht of gesloopt. Hierdoor is het aanbod gedaald, terwijl de groep woningzoekenden juist is gegroeid.
De gevolgen van het woningtekort Friesland
De woningnood in Friesland heeft concrete gevolgen voor inwoners én de regio als geheel. Hieronder een overzicht van de belangrijkste effecten.
Minder kansen voor jongeren
Veel jonge Friezen trekken weg naar andere regio’s, simpelweg omdat er in hun dorp of stad geen woning beschikbaar is. Dit leidt tot leegloop van dorpen en een scheve bevolkingssamenstelling.
Duurdere woningen en huren
De prijzen op de koopmarkt zijn flink gestegen. Een rijtjeswoning in Leeuwarden of Sneek kost nu al snel meer dan €300.000. In de vrije huursector zijn de prijzen in vijf jaar tijd met gemiddeld 25% gestegen.
Groeiend tekort aan arbeidskrachten
Bedrijven in zorg, techniek en onderwijs hebben moeite om personeel te vinden. De reden? Nieuwe medewerkers kunnen geen woning vinden in de buurt van hun werkplek.
Meer verborgen dakloosheid
Door het tekort aan betaalbare woningen stijgt het aantal mensen dat tijdelijk bij vrienden of familie woont — zonder een vaste plek. Ook dit is een vorm van dakloosheid.
Wat doet Friesland tegen de woningnood?
De provincie Fryslân en de Friese gemeenten nemen maatregelen om de woningnood in Friesland terug te dringen. Hieronder de belangrijkste acties:
1. Woondeal Noord-Nederland
Friesland maakt deel uit van de woondeal Noord-Nederland, waarin met het Rijk afspraken zijn gemaakt over woningbouw, betaalbaarheid en samenwerking tussen gemeenten. Er is afgesproken dat Friesland tot 2030 ruim 30.000 nieuwe woningen bouwt.
2. Focus op betaalbaar bouwen
In veel gemeenten wordt bij nieuwbouw gestuurd op een verhouding van 30% sociale huur, 20% middenhuur en 50% koop. Ook wordt gekeken naar innovatieve woonvormen die goedkoper en sneller te realiseren zijn.
3. Bouwen in dorpen en kleine kernen
Friesland stimuleert woningbouw in dorpen en kleine kernen, mits dit aansluit bij de behoefte. Hierdoor kunnen jongeren blijven wonen in hun geboortedorp en blijven voorzieningen in stand.
4. Herbestemming en inbreiding
Leegstaande panden, zoals kerken, scholen en kantoren, worden steeds vaker omgebouwd tot woningen. Dit gebeurt bijvoorbeeld in Dokkum, Franeker en Bolsward.
Alternatieve woonvormen in Friesland
Door de woningnood in Friesland ontstaan er allerlei alternatieve woonconcepten. Enkele voorbeelden:
-
Tiny house-projecten in onder andere Leeuwarden, Drachten en Oosterwolde.
-
Wooncoöperaties waar bewoners samen eigenaar zijn van het woonproject.
-
Modulaire woningen die snel geplaatst kunnen worden op tijdelijke locaties.
-
Levensloopbestendige hofjes voor senioren, vaak in samenwerking met zorginstellingen.
Deze oplossingen helpen om snel en flexibel woonruimte toe te voegen, zonder grootschalige nieuwbouw.
Wat kun je als woningzoekende doen?
Woning zoeken in Friesland is niet altijd makkelijk, maar met een slimme aanpak vergroot je je kansen. Tips:
-
Schrijf je op tijd in bij sociale woningplatforms zoals WoonFriesland of ThúsWonen.
-
Check gratis platforms zoals woning-unie.eu voor betaalbare woningen zonder inschrijfkosten.
-
Volg lokale nieuwbouwprojecten via gemeentewebsites.
-
Sta open voor tijdelijke woonvormen, zoals antikraak of flexwonen.
-
Overweeg omliggende dorpen met goede OV-verbindingen naar de stad.
Wat doet het Rijk?
De woningnood in Friesland staat ook op de landelijke agenda. De rijksoverheid ondersteunt de provincie met:
-
Woningbouwimpuls: financiële steun voor gemeenten met bouwplannen.
-
Regio Deals: samenwerking op het gebied van wonen, economie en leefbaarheid.
-
Flexwonenregelingen: ondersteuning voor tijdelijke huisvesting.
-
Wet betaalbare huur: bescherming tegen excessieve huurprijzen.
Toch vragen gemeenten en provincie om meer middelen, soepelere regels en snellere besluitvorming.
Wat als we niets doen?
Als de woningnood in Friesland blijft aanhouden, zijn de gevolgen op lange termijn ernstig:
-
Leegloop van dorpen en verlies van voorzieningen.
-
Dakloosheid onder jongeren, studenten en gescheiden ouders.
-
Ongelijkheid op de woningmarkt: wie geld of netwerk heeft, redt het — anderen niet.
-
Economische achterstand, omdat bedrijven geen personeel kunnen huisvesten.
De urgentie is dus hoog. Nu ingrijpen voorkomt grotere problemen in de toekomst.
Cijfers op een rij (Friesland)
-
Huidig woningtekort: ± 12.000 woningen
-
Nieuwbouwwoningdoelstelling (2030): 30.000 woningen
-
Gemiddelde wachttijd sociale huur: 4–7 jaar
-
Vrije sector huurprijs (gemiddeld): €900–€1.200 per maand
-
Gemiddelde koopprijs rijtjeswoning (2024): ± €320.000
Friesland heeft ruimte – maar die moet wel benut worden
Friesland beschikt over ruimte, rust en sociale samenhang. De provincie is populair bij jonge gezinnen, natuurliefhebbers en thuiswerkers. Maar zonder voldoende woningen is die aantrekkingskracht moeilijk vol te houden.
De woningnood in Friesland is niet alleen een bouwkundig probleem, maar ook een sociaal en economisch vraagstuk. Door samen te werken – gemeenten, provincie, woningcorporaties én bewoners – kan Friesland bouwen aan een toekomst waar iedereen een dak boven het hoofd heeft.
